انواع الیاف مصرفی در فرش ماشینی و مقایسه ویژگی ها

الیاف فرش ماشینی اصلی‌ترین دلیل کیفیت آن‌ها است. هرچه الیاف به‌کار رفته در فرش بهتر، بادوام‌تر و زیباتر باشد، فرش با کیفیت تر است. الیاف فرش با توجه به جنس آن‌ها به دو دسته‌ی الیاف طبیعی و مصنوعی تقسیم می‌شوند و همچنین با توجه به طول‌شان در دو دسته‌ی الیاف منقطع و یک‌سره شناخته می‌شود.

متداول‌ترین الیاف در بافت فرش

پیش‌رفت تکنولوژی و صنعت بافت فرش‌، باعث شده الیاف فرش ماشینی با ویژگی‌ها و کیفیت‌های مختلفی در دسترس علاقه‌مندان و مشتریان قرار گیرد و به بازار ارائه شود. فرش‌های موجود در بازار از نخ‌های متفاوتی تهیه می‌شوند که پیش از این، از آن‌ها با دو عنوان الیاف طبیعی و مصنوعی نام ‌بردیم. الیاف طبیعی از بهترین نوع نخ به‌کار رفته در فرش است و بیشتر در بافت فرش‌های دست‌باف استفاده می‌شود. به دلیل تولید و تقاضای بالای فرش‌های ماشینی و سرعت بافت آن، استفاده از الیاف طبیعی به عنوان مواد اولیه‌ی صنعت بافت فرش ماشینی، چندان رواج ندارد. اگرچه پشم و پنبه که به عنوان الیاف طبیعی شناخته می‌شود؛ در خاب برخی از فرش‌های ماشینی و در مخلوط با پلی‌استر، به عنوان پود فرش استفاده می‌شود اما الیاف مصنوعی استفاده‌ی بیشتری در بافت فرش دارند.

الیاف فرش ماشینی با عنوان الیاف مصنوعی از مواد نفتی تهیه می‌شوند.

الیاف مصنوعی به‌کار رفته در فرش عبارت‌اند از:

 - اکریلیک
 - نایلون
 - پلی‌استر
 - پلی پروپلین

هریک از این الیاف برای تهیه نخ‌های خاب، تار و پود فرش به‌کار می‌روند.

پرزها، عامل تعیین‌کننده کیفیت فرش ماشینی

مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده فرش با کیفیت ماشینی، پرزها هستند. رابطه‌ی مستقیمی میان کیفیت پرز‌های به کاررفته و زیبایی و ظرافت فرش انتخابی وجود دارد. اکریلیک اولین و بهترین انتخابی است که در الیاف فرش ماشینی به‌کار می‌رود. بنابر همین ویژگی؛ فرش‌های ماشینی به فرش‌های صددرصد اکرلیک، فرش‌هایی با ترکیب اکرلیک و BCF یا پلی‌استر و فرش‌های صددرصد BCF تقسیم می‌شوند.

الیاف اکریلیک (Acrylic)

الیاف یا نخ اکریلیک تقریبا از هرنظر بهتر از سایر الیاف فرش است. علاوه بر اینکه خاصیت برگشت‌پذیری بسیار خوبی دارد، عایق حرارتی خوبی نیز هست. از این‌رو از ظرافت بالایی برخوردار است و جایگزین پشم در خاب فرش ماشینی است. این ویژگی‌ها اکریلیک بین تمامی الیاف منحصر‌به‌فرد است و تقریبا هیچ الیاف طبیعی یا مصنوعی دیگری این ویژگی‌ها را به‌طور همزمان ندارد. در نتیجه می‌توان طرح‌های ظریف و خاص را که پیش از این در فرش‌های ابریشیمی دست‌باف امکان تولید داشت، به صورت ماشینی و با الیاف اکریلیک نیز تولید کرد.

یک ویژگی دیگر پرزهای اکریلیک، دوام آن است که به عنوان بهترین فرش ماشینی شناخته می‌شود.

این پرزها با پا خوردن و شست‌وشو، تغییر رنگ و ماهیت نمی‌دهند و ظرافت و زیبایی آن از بین نمی‌رود. فرش های اکریلیک توانایی این را دارند که یک اتو یا قابلمه داغ را به مدت 5 دقیقه بدون هیچ آسیبی تحمل کنند در حالی که فرش‌های BCF  و پلی‌استر، پس از چند بار شستشو ممکن است کیفیت اولیه را نداشته باشند.


الیاف و نخ بی سی اف BCF

نخ و الیاف فرش ماشینی در دو نوع منقطع (Staple) و پیوسته بی‌سی‌اف وجود دارد. نخ بی سی اف مخفف کلمه‌ی (Bulk Continuous Filament) است که تفاوت این دو الیاف در طول آن است. نخ‌‌های بی‌سی‌اف در طول نامحدود درهم تنیده می‌شوند. نخ‌های بی‌سی‌اف در تولید فرش ماشینی سبب می‌شود فرش بدون پرز باشد و به دلیل درهم‌تابیدن نخ‌ها، فرش دارای مقاومت بالایی است.

الیاف پلی‌پروپیلن

فرشی که با نخ خاب پلی‌پروپیلن بافته می‌شود ظاهری کاملا شبیه فرش اکریلیک دارد. این شباهت باعث شده بود در ابتدای ورود این فرش‌ها، مصرف‌کنندگان متوجه تفاوت فرش‌ پلی‌پروپیلن و اکریلیک نشوند و اشتباهات زیادی در این‌باره رخ دهد. تفاوت فرش اکریلیک با فرش بافته‌شده نخ پلی پروپیلن، در برگشت‌پذیری و پاخوردن آن است.  این فرش به مرور زمان در اثر پاخوردن سخت و سفت می‌شود.

الیاف پلی‌استر

الیاف پلی استر در میان انواع الیاف فرش ماشینی ، نسبتا محکم محسوب می‌شود. ازدیاد طول تا حد پارگی این الیاف، بین ۱۰تا۲۵ درصد است که در نوع جزئی آن تا ۴۰ درصد نیز می‌رسد. رطوبت آن نزدیک به صفر است و عایق حرارتی مناسبی نیست. علاوه‌بر همه‌ی این‌ها تحمل فشاری ناشی از پا خوردن و اعمال بار بر روی این فرش، ضعیف است و بازگشت‌پذیری چندانی ندارد. در کنار همه‌ی آن‌چه که گفته شد و با وجود این‌که فرش پلی‌استر بهترین فرش ماشینی نیست اما مزایایی نیز برای الیاف پلی‌استر می‌توان ذکر کرد. از جمله این مزایا قیمت ارزان‌تر، مقاومت در برابر جذب رطوبت و پوسیدگی است که این فرش را برای مناطق مرطوب تبدیل به انتخاب بهتری کرده است.

الیاف جوت

الیاف چتایی با نام تجاری جوت از ساقه‌ی گیاهی یک ساله به دست می‌آید. رشد این گیاه در مکان‌هایی که آب‌وهوای مرطوب دارد بیشتر دیده می‌شود. از خصوصیات مهم الیاف جوت می‌توان به بازیافت صددرصد در طبیعت، مقاومت سایشی بالا، قابلیت تهیه‌ی نخ‌های ظریف، عایق حرارتی و ضد الکتریسیته‌ی ساکن بودن، اشاره کرد. از الیاف چتایی بیشتر در تهیه‌ی گونی، طناب و فرش ماشینی استفاده می‌شود.

سایش فرش

فرش های آکریلیک در برابر سایش و پوسیدگی بسیار مقاوم هستند اما فرش پلی استر در طول زمان دچار سایش و پوسیدگی می شود. یکی از معایب فرش آکریلیک این است که بسیار دیر جذب طبیعت می شود و ممکن است با دور ریختن مشکلات بزرگی برای طبیعت ایجاد کند. فرش های پلی استر جذب رطوبت بسیار پایینی دارد و این عمر باعث میشود تا شما بتوانید این فرش ها را در محیط مرطوب پهن کنید این الیاف بعد از شستشو به آسانی و به مدت بسیار کم خشک می شوند. یکی دیگر از مزیت هایی که میتوان به رنگ پذیری بالای این فرش اشاره کرد به این خاطر است که این الیاف ارزان تر از الیاف اکریلیک است. فرش پلی استر به دلیل الیاف پیوسته ای که دارد مانند فرش اکریلیک پرز دهی بسیار پایینی دارد.